Jaki Wpływ ma Dieta Ketogeniczna na Insulinooporność?

Ostatnio Zaktualizowane 29 września, 2023 przez Aneta Florczyk

Większość osób doświadcza szybkiej poprawy w zakresie insulinooporności po przejściu na dietę ketogeniczną, efekt ten jest głównie przypisywany obecności samych ketonów, a nie tylko redukcji spożycia węglowodanów. Dalsze złagodzenie insulinooporności może nastąpić, jeśli osiągnięta zostanie znacząca utrata wagi.

Zakres, w jakim ta zwiększona wrażliwość na insulinę utrzymuje się w dłuższej perspektywie, różni się w zależności od osoby. Elementy takie jak czas trwania insulinooporności i obecny poziom aktywności fizycznej mogą wpłynąć na tolerancję węglowodanów po udanym okresie na dobrze zaprojektowanej diecie ketogenicznej. Choć utrzymanie stanu ketozy na stałe może nie być niezbędne dla każdego, niektórzy mogą uznać to za najskuteczniejszą strategię dla utrzymania długoterminowego zdrowia metabolicznego.

Badania wykazały, że dieta ketogeniczna może mieć pozytywny wpływ na poziomy insuliny u osób z cukrzycą typu 2. W artykule zostanie omówione, jak dieta ketogeniczna może wpłynąć na poziom insuliny i jakie są jej korzyści w tym kontekście.

Jaką rolę pełni insulina w organizmie?

Insulina jest hormonem białkowym produkowanym przez komórki beta znajdujące się w trzustce. Trzustka, która znajduje się pod żołądkiem, produkuje również enzymy, które pomagają w trawieniu.

Głównym celem insuliny jest regulacja metabolizmu tłuszczów i węglowodanów. Układ trawienia rozkłada węglowodany, takie jak cukry i skrobie, na cząsteczki zwane glukozą. Ten związek może być wykorzystany przez komórki do produkcji energii poprzez proces zwany oddychaniem komórkowym. Insulina umożliwia komórkom w organizmie wchłanianie glukozy, co ostatecznie prowadzi do obniżenia poziomu glukozy we krwi.

Po spożyciu posiłku poziom glukozy we krwi wzrasta, a trzustka reaguje uwalniając insulinę do krwi. Insulina pomaga komórkom tłuszczowym, wątrobie i mięśniom wchłaniać glukozę z krwi, co prowadzi do obniżenia poziomu glukozy we krwi. Insulina pobudza wątrobę i tkanki mięśniowe do magazynowania nadmiaru glukozy w postaci cząsteczki zwanej glikogenem, a także redukuje produkcję glukozy przez wątrobę. Gdy poziom cukru we krwi jest niski, hormon glukagon (produkowany przez komórki alfa w trzustce) pobudza komórki do rozkładu glikogenu na glukozę, która następnie jest uwalniana do krwi.

W zdrowych osobach, które nie mają cukrzycy typu II, te funkcje pozwalają na utrzymanie poziomu glukozy i insuliny we krwi w normalnym zakresie.

Co to jest oporność na insulinę i dlaczego jest to problem?

Oporność na insulinę to stan, w którym komórki w całym ciele przestają reagować na normalne działanie hormonu insulinowego. Konkretnie, mięśniowe, wątrobowe i tłuszczowe komórki mają trudności z wchłanianiem glukozy z krwiobiegu. W celu zrekompensowania tego, organizm produkuje więcej insuliny.

Początkowo organizm zwykle jest w stanie pokonać oporność na insulinę, a poziom glukozy we krwi pozostaje w zdrowym zakresie. Jednak w miarę narastania oporności, komórki beta trzustki nie są w stanie produkować wystarczającej ilości insuliny do regulowania poziomu glukozy we krwi. W rezultacie poziom glukozy we krwi może się podnieść i prowadzić do stanów przedcukrzycowych, cukrzycy i innych chorób przewlekłych.

Oporność na insulinę jest bardzo powszechna. Szacuje się, że ponad 20% dorosłych powyżej 20 roku w USA ma tę chorobę. Co ciekawe, wiele osób z opornością na insulinę nie zdaje sobie z tego sprawy, dopóki nie rozwinie się u nich cukrzyca typu 2 lub inna poważna, przewlekła choroba. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzać badania przesiewowe co trzy lata, jeśli ma się 45 lat lub więcej lub ma się czynnik ryzyka zwiększający ryzyko wystąpienia oporności na insulinę. Ponadto ważne jest, aby przeprowadzić badanie, jeśli ma się jedną z następujących chorób, które zwiększają ryzyko:

• Nadwaga lub otyłość
  
• Regularne palenie papierosów
  
• Obwód talii powyżej 100 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet
  
• Choroba sercowo-naczyniowa
  
• Minimalna aktywność fizyczna
  
• Rodzinna historia cukrzycy
  
• Wysokie ciśnienie krwi 140/90 mmHg lub wyższe
  
• Poziomy cholesterolu HDL poniżej 35 mg/dL i/lub poziomy trójglicerydów powyżej 250 mg/dL
  
• Zespół policystycznych jajników (PCOS)
  

Jak leczyć insulinooporność?

Najlepszym sposobem leczenia insulinooporności jest modyfikacja zachowań związanych ze stylem życia. Najskuteczniejszymi metodami przywrócenia zdolności tkanek do prawidłowej reakcji na insulinę są utrata wagi i ćwiczenia fizyczne. Co ciekawe, palenie papierosów przyczynia się do insulinooporności, dlatego wielu lekarzy zaleca ograniczenie lub całkowite zaprzestanie palenia. W celu zmniejszenia wydzielania insuliny dietetycy również zalecają ograniczenie spożycia węglowodanów.

Biorąc pod uwagę, że dieta ketogeniczna jest skuteczną metodą odchudzania i obniżania poziomu glukozy we krwi, czy może być wykorzystana do zmniejszenia insulinooporności i zwiększenia poziomu insuliny w organizmie. Oto szczegółowe badania na ten temat.

Dlaczego dieta Keto ma potencjał do odwrócenia insulinooporności

W większości badań nad wpływem diety keto na kontrolę poziomu cukru we krwi, dominuje podobny temat: dieta niskowęglowodanowa i wysokotłuszczowa ma potencjał do odwrócenia insulinooporności.

Jednakże, nadal nie zbadano mechanizmów, które leżą u podstaw skuteczności diety keto w tym przypadku. Poprzez zrozumienie “dlaczego” za wynikami badań, możemy wyodrębnić praktyczne strategie, które mogą pomóc nam odwrócić insulinooporność z perspektywy diety.

Mimo że obecnie nie istnieje “złoty standard” leczenia dietetycznego insulinooporności, mamy obiecujące dowody na skuteczność tych czterech czynników:

1. Ograniczenie kaloryczne

Zarówno dieta keto, jak i niskokaloryczne diety okazały się skuteczne w redukcji insulinooporności, a wielu badaczy uważa, że deficyt kaloryczny jest kluczowym czynnikiem wpływającym na te pozytywne efekty. 

Mimo że jedzenie mniej kalorii jest najprostszym podejściem do zmniejszenia oporności na insulinę, dla wielu z nas nie jest to łatwe do zrealizowania. Tutaj właśnie dieta keto w pełni się wykazuje.

Zwiększając spożycie tłuszczów i ograniczając węglowodany, zwykle zwiększamy uczucie sytości, co prowadzi do automatycznego zmniejszenia ilości spożywanych kalorii. Dla znacznej liczby osób dieta ketogeniczna wywołuje takie poczucie sytości, że osiągnięcie deficytu kalorycznego i utrata wagi stają się prostymi i łatwymi do zrealizowania zadaniami.

2. Redukcja tłuszczu

Chociaż ograniczenie kalorii bezpośrednio łagodzi insulinooporność poprzez zmniejszenie obciążenia energetycznego naszych komórek, wpływa również pośrednio na sygnalizację insuliny przez redukcję tkanki tłuszczowej. Wg aktualnych badań naukowych, zarówno tłuszcz trzewny, jak i podskórny odgrywają rolę w insulinooporności.

Aby zapobiec działaniu naszych komórek tłuszczowych przeciwko naszemu metabolicznemu dobremu samopoczuciu, musimy przyjąć zdrowszy styl życia, który uniemożliwi nam nadmiar kalorii i przyrost masy ciała. Dieta ketogeniczna to jedna z takich zmian w stylu życia, która wielokrotnie udowodniła swoją skuteczność w utracie tłuszczu i poprawie zdrowia metabolicznego.

3. Ograniczenie węglowodanów

Lekarze często zalecają dietę bogatą w produkty o niskim indeksie glikemicznym jako strategię lepszej kontroli poziomu cukru we krwi dla diabetyków. Podstawą tej rady jest unikanie pokarmów, które powodują znaczące skoki poziomu cukru we krwi, co umożliwia pacjentowi lepszą kontrolę poziomu glukozy przy mniejszej potrzebie stosowania leków.

Przestrzeganie diety ubogiej w węglowodany może pozwolić osobom z insulinoopornością na przywrócenie poziomu insuliny, cukru we krwi i wrażliwości na insulinę do bardziej optymalnych wartości. W rzeczywistości dowody sugerują, że dieta ketogeniczna jest nawet bardziej efektywna w doskonaleniu kontroli glikemicznej niż dieta opierająca się wyłącznie na produktach o niskim indeksie glikemicznym

4. Rola ketonów

Przestrzegając ograniczeń w spożyciu węglowodanów zalecanych w diecie ketogenicznej, stymulujesz produkcję ketonów, co ostatecznie prowadzi do osiągnięcia stanu zwanego ketozą odżywczą. W tym stanie zaczynasz w większym stopniu polegać na ketonach, aby zrekompensować zredukowane spożycie węglowodanów.

Ketony nie są tylko alternatywnym źródłem paliwa; działają również jako kluczowe molekuły sygnałowe, które uruchamiają pewne genetyczne ścieżki związane z metabolicznym dobrym samopoczuciem i długowiecznością. Przykładem takiego ketonu jest beta-hydroksymaślan (BHB), który może obniżyć poziom glukozy i insuliny, zwalczać insulinooporność, zapobiegać przybieraniu na wadze i zwiększać wydajność energetyczną.